ساعت بیولوژیک بدن چیست؟
ساعت بیولوژيک بدن ، یک ساعت زنگ‌دار است که سر ساعات مشخصی شما را به طور ناخودآگاه مجبور به انجام کارهای خاصی می‌کند. شما هر روز رأس ساعت مشخصی به خواب می‌روید و رأس ساعت مشخصی از خواب بیدار می‌شوید. در ساعات محدودی در روز پر جنب‌و‌جوش و پر انرژی هستید. حتی ساعات غذا خوردن شما از الگوی مشخصی پیروی می‌کند.
ساعت بیولوژيک بدن توسط ریتم شبانهروزی بدن تنظیم می‌شود. این ساعت توسط هیپوتالاموس در ناحیه‌ای به نام SCN کنترل می‌شود. ریتم شبانهروزی یک ریتم ۲۴ ساعته است. ریتم شبانهروزی بدن با عوامل گوناگونی از جمله نور زیاد در شب یا عقب و جلو کشیدن ساعت‌ها در بهار یا پاییز ممکن است دست‌خوش تغییراتی گردد.
جلو کشیدن ساعت‌ها در ماه فروردین یکی از مهمترین زمان‌های تغییر ریتم شبانهروزی بدن است. جا‌به‌جایی ساعت در فروردین باعث اختلالات ریتم و خواب می‌شود. در فصل پاییز خلاف این واقعه رخ می‌دهد. ساعت زنگ دار بدن شما یک ساعت زودتر از ساعت رومیزی زنگ می‌زند و یک ساعت زودتر از خواب بیدار می‌شوید. ممکن است یک ساعت زودتر گرسنه شوید و شب هم یک ساعت زودتر به رختخواب بروید.
هشدار: ساعت بیولوژیک بدن شما مختل شده‌است.
تاریکی بزرگترین مدرک برای نزدیک شدن به زمان خواب است. یک ساعت قبل از خواب ملاتونین ترشح می‌شود و حس خواب‌آلودگی را ایجاد می‌کند. در مقابل ملاتونین ماده‌ای به نام سروتونین وجود دارد. سروتونین در پاسخ به نور در طول روز ترشح می‌شود و ما را شاداب و خوش‌خلق نگه می‌دارد. نورهای مصنوعی از قبیل لامپ، تلویزیون صفحه‌ی نمایش کامپیوتر و گوشی تلفن همراه منجر به ترشح سروتونین در شب می‌شود و مانع از افزایش ملاتونین وخواب‌آلودگی می‌شود. در واقع ترشح سروتونین در شب مغز را فریب می‌دهد و به مغز می‌گوید که اکنون زمان بیداریست. بنابراین در شب که زمان استراحت و آرامش است شما نمی‌توانید بخوابد. اگر هم بخوابید کابوس می‌بینید. برای مقابله با کابوس مقالات دیگر سفیدپوشان را بخوانید.
اثر تکنولوژی بر ریتم شبانهروزی بدن
دکتر چارلز زایسلر، استاد طب خواب از دانشگاه پزشکی هاروارد در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۳ اذعان داشت که: “تکنولوژی یکی از مخرب‌ترین عوامل برهم ریختن ساعت بیولوژيک بدن و در نتیجه ریتم شبانهروزی طبیعی بدن است. تکنولوژي باعث می‌شود که دیرتر به رختخواب برویم. برای جبران این نقصان صبح‌ها از کافئین استفاده کنیم تا بتوانیم هرچه زودتر هوشیار شویم . در نهایت دائما از میزان خواب مورد نیاز بدنمان می‌کاهیم.” در واقع تکنولوژی از ساعات خواب ما در طول شب کم می‌کند و ما با کمتر خوابیدن به سلامتیمان لطمه وارد می‌کنیم.
ساعت بیولوژيک شما با طبیعت سازگار است.
وقتی که به خدمت سربازی رفتم یکی از سخت‌ترین کارها برای من به همراه نداشتن موبایل بود. یکی دو روز اول به من ساده نگذشت. اما پس از مدتی به دوری از موبایلم عادت کردم. قانون پادگان این بود که هر شب ساعت ۹ خاموشی می‌زدند وقتی که دنیای خارج از پادگان مشغول شب‌زنده‌داری بود ما در خواب عمیق بودیم. به جرأت می‌گویم که عمیق‌ترین و لذت‌بخش ترین خواب‌های زندگی را در دوران آموزشی سربازی سپری کردم.
اگر می‌خواهید بدانید که ساعت بیولوژیک بدنتان درست کار می‌کند یا خیر به خارج از شهر بروید. خارج شهر در یک طبیعت سبز به دور از تکنولوژی چادر بزنید. اگر چند روز را به دور از تکنولوژی شهری بگذرانید متوجه می‌شوید که پس از غروب آفتاب بدون هیچ تلاشی می‌توانید بخوابید. در آن صورت به این نتیجه می‌رسید که با دور کردن تکنولوژی می‌توانید عمیق بخوابید و از خوابتان لذت ببرید. اعتیاد به تکنولوژی آرامش خواب را از شما گرفته است.
اثر نور الکترونیکی بر ساعت بیولوژیک بدن
تحقیقات چه نشان می‌دهد؟؟؟
تحقیقاتی در دانشگاه فلوریدا نشان می‌دهد: ریتم شبانهروزی افرادی که به تعطیلات رفته و خارج از شهر چادر زده بودند به بیداری در طلوع و خواب در غروب بسیار نزدیک شده بود.
چرخه طبیعی تاریکی شب و روشنی روز زمان ترشح سروتونین و ملاتونین را اصلاح می‌کند. این چرخه‌ی طبیعی می‌تواند تفاوت زمان خواب و بیداری بین افراد ساکن شهر را به حداقل می‌رساند. بی‌خوابی، بد خوابی و زود از خواب برخاستن در میان افرادی که به تعطیلات می‌روند و خارج از شهر چادر برپا می‌کنند مشاهده نمی‌شود.
طبیعت و ساعت بیولوژیک بدن شما
سندروم تاخیر خواب اجتماعی
ساعت بیولوژیک بدن شما روی خلق و خوی شما نیز تأثیر می‌گذارد. در واقع اگر در شب‌های تعطیل تا دیروقت و بیش از حد معمول بیدار بمانید، صبح روزی که باید به سر کار بازگردید تحریک‌پذیر و کج خلق خواهید بود.
این پدیده حتی نام ویژه‌ای دارد: “سندرم تاخیر خواب اجتماعی”
پیروی نکردن از برنامه خواب معمول و بیدارماندن‌های طولانی، ساعت بیولوژیک بدن شما را مغشوش خواهد کرد و شبی که باید فردایش سر کار حاضر شوید دچار اختلالات خواب خواهید شد، در نتیجه صبح روز کاری آشفته و بد خلق هستید. در این شب‌ها شما دست به دامن دمنوش‌های طبیعی خواب‌آور و قرص خواب‌آور می‌شوید.
برای اجتناب از سندرم تاخیر خواب پیشنهاد می‌شود که حتی در روزهای تعطیل به موقع از خواب بیدار شوید و سر وقت به رختخواب بروید. اگر چنین امکانی به سادگی برایتان فراهم نشد، اجازه دهید کمی نور طبیعی به درون اتاقتان بتابد و ریتم شبانهروزی شما را تنظیم کند.
سندرم تاخیر خواب و دیگر مشکلات خواب از جمله عوامل موثر در بی‌نظمی‌های ریتم شبانهروزی بدن شماست.
ساعت بیولوژیک بدن و سندرم اختلال خواب:
بر اساس اعلان کلینیک کیلولند، بی‌نظمی در الگوی طبیعی خواب، خواه ناشی از عوامل درونی یا بیرونی باشد منجر به برهم خوردن ساعت بیولوژیک بدن می‌شود و در مواردی که میل شدید به خواب وجود دارد می‌تواند منتج به بدخوابی و بی‌خوابی دائم و خواب‌آلودگی مفرط شود.
این قبیل مشکلاتِ خواب، بی‌نظمی‌های مضاعف در ریتم شبانهروزی بدن محسوب می‌شوند، شاخه‌ای از بیماری که شامل اختلالات مقطعی تاخیر در خواب یا گرایش به شب‌زنده‌داری‌های مفرط است. اختلالات پیشرفته در خواب عموما در افراد سال‌خورده مشاهده می‌شود که شب بسیار زود به رختخواب رفته و صبح بسیار زود از خواب بیدار می‌شوند و در افرادی که شیفت کاری آنها متغیر است، در برنامه معمول خواب آنها نیز اختلالاتی ایجاد می‌شود.
ژن‌های معیوب!!!
بعضی از ژن‌ها بر روی ساعت بیولوژیک بدن ما تاثیر دارند اما اختلالات خواب هم منجر به برهم‌ریختگی عملکرد ژن‌ها می‌شود.
این ژن‌ها کنترل بسیاری از عملکردهای بدن از قبیل دمای بدن، میزان قند خون و حتی حالات و روحیات ما را بر عهده دارند. اما پس از تحقیقی که در آن اختلالاتی در برنامه خواب و بیداری شرکت‌کنندگان بوجود آوردند، محققان متوجه شدند، اختلالات خواب هماهنگی بین ژن‌ها را نیز مختل می‌کند.
دکتر سیمون آرچر در بیانیه‌ای اعلام کرد: “بالغ بر ۹۷٪ ژن‌هایی که عملکردشان به طور معمول منظم است بر اثر اختلالات خواب دچار بی‌نظمی می‌شوند و همین امر کج خلقی و تحریک‌پذیری افرادی که درگیر اختلالات خواب تأخیری هستند ویا دارای شیفت‌های کاری متغییر را توجیه می‌کند.”
برخی از این ژن‌ها بر روی عملکرد سیستم ایمنی بدن تاثیر دارند.
ساعت بیولوژیک بدن بیمه‌نامه‌ی بدن شماست.
احتمالا همه شما خاطراتی دال بر بی‌خوابی‌های طولانی، نحیف شدن‌ها و در نهایت هم سرماخوردگی ناخوشایند را دارید. کمبود خواب قطعا بر روی واکنش‌های سیستم ایمنی بدن تاثیرگذار است. اما اخیرا مطالعاتی بر روی حیوانات انجام شده تا اساس و چگونگی این تاثیرگذاری مشخص شود و یافته‌ها حاکی از آن است که برخی ژن‌ها که مسئول مبارزه با باکتری‌ها و ویروس‌ها هستند از سوی ساعت بیولوژیک بدن کنترل می‌شوند.
ربکا اسکات متخصص در زمینه خواب از انستیتوی بیماری‌های مرتبط با خواب نیویورک در گزارشی اعلام کرده که: “اگر آگاهی بیشتری نسبت به اینکه چطور سیستم ایمنی بدن بر روی ریتم شبانهروزی ما تاثیر می‌گذارد و آن را تغییر می‌دهد داشته باشیم هنگامی که افراد مستعد سرماخوردگی، تب و ویروس هستند، توصیه‌های مفیدتری می‌توانیم برایشان داشته باشیم.”
جالب است بدانید که یکی از دلایلی که کابوس می‌بینید می‌تواند خروج از چرخه‌ی شبانهروزی باشد. بنابراین یکی از راه‌های مقابله با کابوس شبانه تنظیم ساعت بدن است.
ساعت شبانهروزی بی‌ثبات بر روی باروری افراد موثر است.
خانم‌هایی که قصد باردارشدن دارند یا باردارهستند باید حتی‌الامکان نورهای مصنوعی داخل اتاق خواب خود را کم کنند. چراغ‌ها را خاموش کنید، هر گاه که ریتم شبانهروزی خود را سردرگم کنید ساعت بیولوژیک بدنتان سردرگم خواهد شد.
بر اساس مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۴، تولید ملاتونین که به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی تخمک زن را از فشار محافظت می‌کند، ناشی از ریتم منظم شبانهروزی بدن است و هنگامی که شخص شب و دیرهنگام در معرض نورهای مصنوعی قرار گیرد، ملاتونین از رشد باز می‌ماند.
مشکلات خواب در افراد مبتلا به افسردگی احتملا ناشی از برهم خوردگی ساعت شبانهروزی بدن آنها است.
در سال ۲۰۱۳ مطالعه‌ای مقایسه‌ای بر روی مغز افراد اهداکننده مغز بعد از مرگشان صورت پذیرفت که یک عده از آنها در هنگام مرگ از نظر روحی در شرایط سلامت مغزی و عده دیگر در هنگام مرگ مبتلا به افسردگی بودند. ژن‌های فعال در مغز افراد افسرده نشان می‌داد که ریتم طبیعی شبانهروزی ۲۴ ساعته و در نتیجه ساعت بیولوژیک بدن آنها مختل بود.
پروفسور لی جون از دانشگاه میشیگان می‌گوید: “اینطور به نظر می‌رسد که آنها هم، از اختلالات خواب رنج می‌بردند و هم شیفت‌های متغییر کاری داشتند. به نظر می‌رسد که خواب آنها در ساعات درستی از شبانه‌روز نبوده و حتی کیفیت خواب آنها با افراد سالم متفاوت بود. “
حتی میوه‌ها و سبزیجات نیز ساعت بیولوژيک بدن نقش دارند.
بر اساس مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۳، میوه و سبزیجات مورد علاقه شما یک موجود بی‌جان نیستند، میوه‌ها و سبزیجاتاثر خود را بر ساعت بیولوژيک بدن دارند.
دکتر جانت برام می‌گوید: “میوه‌ها و سبزیجات به شرایط محیطی که در آن نگهداری می‌شوند، پاسخ می‌دهند و ما متوجه شدیم که با تاباندن نور در ساعات خاصی از روز بر روی آنها می‌توان خاصیت آنتی اکسیدانی ضد سرطانی آنها را تشدید کرد.
منبع: hidoctor
