داروهای پرکاربرد در درمان آسم
در این مقاله قصد داریم با داروهای کنترل‌کننده‌ی آسم آشنا شویم. داروهایی که در این مقاله قصد توضیح آن‌ها را داریم عبارت هستند از: سالبوتامول، سالمترول، بکلومتازون، فلوتیکازون، مونته لوکاست، زفیرلوکاست، پردنیزولون و امالیزوماب. این داروها پرکاربردترین داروها در درمان آسم هستند.
آمار ابتلا به بیماری آسم در کشور ما چگونه است؟
در حال حاضر ۶ تا ۷.۵ درصد از کودکان ایران مبتلا به آسم هستند. در برخی از استان‌ها این آمار به ۱۰ تا ۲۰ درصد می‌رسد. آمار ابتلا به آسم در دنیا سیر صعودی دارد. هر ساله به قربانیان این بیماری افزوده می‌شود. در استان‌هایی مانند اردبیل و کرمانشاه و لرستان شیوع این بیماری در فصل گرده‌افشانی افزایش می‌یابد. در آذر ماه در مناطق روستایی شاهد افزایش آمار این بیماری هستیم.
طبقه‌بندی آسم براساس تعداد و شدت حمله‌های آسمی
آسم بر اساس شدت بیماری به ۴ دسته تقسیم می‌شود:
۱- آسم متناوب
۲- آسم مزمن خفیف
۳- آسم مزمن متوسط
۴- آسم مزمن شدید
چه عواملی می‌تواند آسم ایجاد کند؟
آسم می‌تواند ناشی از مواد آلرژي‌زا، فعالیت فیزیکی، کار، سرما و خشکی هوا، مصرف برخی داروها، رشد میکروب‌ها در برونش‌های ریه و … باشد.
اگر درمان آسم به تعویق بیفتد چه رخ می‌دهد؟
آسم یک بیماری مزمن ریه است و با حملات مکرر قسمت تحتانی ریه را تخریب می‌کند. آسم اگر درمان نشود بیماری‌های قلبی و عروقی ایجاد می‌کند. سالانه ۲۵۰ هزار نفر در دنیا از بیماری آسم می‌میرند. در شهر‌هایی که هوای آلوده تنفس می‌کنند مانند اهوازِ، تهران، کرج، اصفهان و… آسم شیوع بیش‌تری دارد. احتمالاً مردم اهواز از سایر نقاط ایران بیش‌تر در معرض ابتلا به آسم هستند. بنابراین بهتر است هر چه زودتر با شروع شدن علائم به پزشک مراجعه شود و درمان این بیماری شروع شود.
آیا آسم درمان قطعی و همیشگی دارد؟
خبر بد این است که هیچ درمان قطعی برای آسم وجود ندارد؛ اما می‌توان با استفاده‌ي صحیح از داروها آسم را کنترل کرد.
برای درمان آسم ابتدا باید بررسی کنیم که شدت بیماری آسم چه قدر است. باید بررسی کنیم که آسم در کدام‌یک از چهار دسته‌ی بالا قرار می‌گیرد؛ سپس درمان را آغاز کنیم. برای این کار از پنج خط درمان استفاده می‌کنیم. خط درمان اول برای آسم متناوب و خفیف و خط پنجم برای آسم بسیار شدید مناسب است.
خط اول درمان آسم:
استفاده از داروهای برونکودیلاتورهای کوتاه اثر: این داروها تسکین‌دهنده‌های سریع هستند. در مواقع حمله‌ي آسم استفاده از این داروها انسداد راه هوایی را به راحتی برطرف می‌کند. معروف‌ترین دارو در این گروه سالبوتامول (نام دیگر آن آلبوترول) است. همچنین این دارو از انسداد برونش (حبابچه‌های ریه) در حین ورزش جلوگیری می‌کند. بنابراین برای یک حمله‌ی خفیف تا متوسط می‌توان از سالبوتامول (آلبوترول) استفاده کرد. برای حمله‌ي شدید آلبوترول به‌تنهایی کافی نیست و بهتر است از ایپراتروپیوم هم استفاده شود. اثر داروی سالبوتامول (آلبوترول) برای درمان آسم تنها ۳ تا ۵ ساعت پس از استنشاق است.
نام لاتین داروهای معرفی شده:
salbutamol (albuterol: داروی مشابه آن terbutaline
ipratropium bromide: نام تجاری این دارو atrovent
نکاتی درباره‌ی مصرف داروی سالبوتامول:
سالبوتامول به هر دو شکل خوراکی و استنشاقی وجود دارد. این دارو اثر کمی نیز بر قلب می‌گذارد و تپش قلب و اضطراب ایجاد می‌کند. بهتر است افرادی که بیماری قلبی مانند نارسایی قلبی دارند به سراغ داروهایی مانند ایپراتروپیوم بروند تا دچار آسیب قلبی (مانند دیس ریتمی) نشوند.
تنفس صحیح در درمان آسم نقش دارد:
دم و بازدم عمیق داشته باشید. دم عمیق باعث ورود اکسیژن زیاد و بازدم عمیق باعث خروج کربن‌دی‌اکسید از ریه می‌شود. حجم هوای زیاد در ریه‌ها می‌تواند اثر انقباض مجاری تنفسی را کاهش دهد. اغلب افراد مبتلا به آسم در حین حمله‌ي آسم بسیار کوتاه نفس می‌کشند. ورزش کردن می‌تواند الگوی تنفس را اصلاح کند. ورزش کردن به تهویه‌ی هوای ریه بسیار کمک می‌کند. اهمیت ورزش کردن را دست کم نگیرید. اگر مبتلا به آسم هستید ورزش هوازی روزانه در برنامه‌ي خود داشته باشید.
خط دوم درمان آسم:
اگر آسم با استفاده از برونکودیلاتورها کنترل نشد به سراغ خط دوم درمان می‌رویم. در اینجا از کورتیکواستروئیدها (گروهی از داروهای استروئیدی) بهره می‌گیریم. دوز این داروها بر اساس شدت بیماری تعیین می‌شود. کورتیکواستروئیدها به دو دسته‌ی سیستمیک و استنشاقی تقسیم می‌شوند. در خط دوم درمان از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی استفاده می‌کنیم.
مصرف دو بار در روز این داروها برای آسم خفیف مزمن مناسب است. به دلیل عوارضی که این دسته از داروها دارند، با کنترل شدن آسم در کمترین زمان باید دوز این داروها پایین بیاید. دو نمونه از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی مناسب بکلومتازون و فلوتیکازون هستند.
نکاتی درباره‌ي مصرف صحیح بکلومتازون و فلوتیکازون
بکلومتازون اثر ضدالتهابی قوی دارد و فاکتورهای التهابی را در مجاری تنفسی مهار می‌کند. فلوتیکازون نیز پاسخ ایمنی را سرکوب می‌کند. این دارو برای آلرژی‌های دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی ازجمله آسم مناسب است.
بکلومتازون و فلوتیکازون فقط به‌صورت استنشاقی وجود دارند. ازآنجایی‌که التهاب و درنتیجه سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند، بیمارانی که مبتلابه عفونت‌های باکتریال ریوی و عفونت‌های قارچی هستند نباید از این داروها استفاده کنند. استروئید‌های تنفسی می‌توانند منجر گرفتگی صدا و ابتلا به قارچ‌های دهانی شوند.
نام لاتین داروهای معرفی شده:
beclomethasone و fluticasone
داروهای مشابه: hydrocortisone(در موارد اورژانسی و تزریق وریدی) و budesonide
خط سوم درمان آسم:
در خط سوم درمان آسم برونکودیلاتورهای طولانی اثر استفاده می‌شوند. اگر علائم بیمار با خط ۱ و ۲ درمان آسم کنترل نشد، علاوه بر داروهای خط ۱ و خط ۲ یک برونکودیلاتور طولانی اثر به داروهای بیمار اضافه می‌شود. این خط درمان به بیمارانی که آسم مزمن متوسط تا شدید دارند توصیه می‌شود. معروف‌ترین داروهای این دسته سالمترول یا فورمتورول است. سالمترول پس از استنشاق ۸ تا ۱۲ ساعت اثر دارد.
اگر درد قفسه‌‌ي سینه و یا مشکلات مشابه دارید باید با پزشکتان مشورت کنید احتمالا داروهای ضدالتهاب استروئیدی برای کاهش درد و التهاب موثر است. برخی از داروهای ضدالتهاب استروئیدی آسم را تشدید می‌کنند. یکی از این داروها آسپرین است.
نام لاتین داروهای معرفی شده:
salmetrol, formetrol
خط چهارم درمان آسم:
داروهای مورد استفاده در این خط درمان داروهای تعدیل‌کننده‌ی لوکوترین هستند. اگر آسم با داروهای خط درمان سوم کنترل نشد، تعدیل‌کننده‌های لوکوترین را به آن اضافه می‌کنیم. مهم‌ترین داروهای این خط درمان مونته لوکاست (monteleukast) و زفیرلوکاست (zafirleukast) هستند. این داروها عضلات صاف مجاری هوایی را شل می‌کنند.
لوکوترین‌ها موکول‌های سیستم ایمنی هستند که برخی از آن‌ها باعث اسپاسم عضلات مجاری تنفسی می‌شوند. مونته لوکاست و زفیرلوکاست عملکرد این لوکوترین‌ها را مهار می‌کنند.
این داروها ممکن است با دوز پایین در خط سوم درمان نیز همراه با کورتیکواستروئيدها استفاده شوند.
زیلوتون یک تعدیل‌کننده‌ی لوکوترین است که برای آسم مزمن خفیف استفاده می‌شود. در آسم مزمن متوسط و شدید این داروها حتماً در باید در کنار کورتیکواستروئیدها مصرف شوند. بنابراین می‌بینیم که استفاده از تعدیل‌کننده‌های لوکوترین کاربرد وسیعی دارد و فقط محدود به خط چهارم درمان آسم نیست.
نکاتی درباره‌ي مصرف مونته لوکاست و زفیرلوکاست:
مونته لوکاست فقط به شکل قرص وجود دارد. به علت اثر قدرتمند آن بر سیستم ایمنی فقط یک‌بار در روز مصرف شود. برخی از افراد حساسیت مفرط به این دارو و ترکیبات آن دارند و باید مصرف دارو را قطع کنند. نکته‌ای که باید بدانید این است که این دارو در درمان آسم ناشی از فعالیت اثر ندارد. زفیرلوکاست در درمان درازمدت آسم اثر دارد و حتی پس از برطرف شدن علائم آسم بیمار باید به مصرف آن ادامه دهد.
نام لاتین داروهای معرفی شده:
monteleukast, zafirleukast, zileuton
خط پنجم درمان آسم:
اگر بیمار مبتلا به آسم مزمن شدیدی باشد ممکن است برای کنترل سریع بیماری از کورتیکواستروئیدهای سیستمیک استفاده شود. این داروها بنا به تشخیص پزشک خوراکی و یا وریدی تجویز می‌شوند. برای مثال می‌توان از کورتیکواستروئید خوراکی مانند پردنیزولون استفاده کرد. لازم به ذکر است که مصرف کورتیکواستروئیدها به‌طور مکرر می‌تواند منجر به پوکی استخوان شود. بنابراین برای پیش گری از پوکی استخوان باید اقدامات لازم انجام شود.
افرادی که مبتلا به آلرژی‌های نوع ۱ از جمله آسم هستند در پلاسمایشان سطح بالای igE دارند. igE یک آنتی‌بادی است که با ورود ماده‌ی آلرژي‌زا در بدن ترشح می‌شود. ترشح این آنتی‌بادی آسم را تشدید می‌کند. برای مهار کردن این آنتی‌بادی از داروی امالیزوماب استفاده می‌شود. در بیماران مبتلا به آسم شدید باید از این دارو استفاده شود. حداقل ۱۶ هفته درمان برای اثربخشی امالیزوماب (omalizumab) لازم است.
نام لاتین داروهای معرفی شده:
prednisolone
omalizumab, نام دیگر: xolair
نقش بهداشت در درمان آسم
برای کاهش حملات آسم محیط زندگی خود را تمیز نگه دارید. گردوخاک، اسپور قارچ‌ها و باکتری‌های گندزیست، فضولات حشرات همگی در محیط زندگی ما وجود دارند. این مواد آسم و آلرژي ایجاد می‌کنند. گردگیری منزل و رعایت بهداشت در درمان آسم مؤثر است. همچنین با روش‌هایی می‌توانید سیستم ایمنی خود را تقویت کنید. می‌توانید تا حدودی مقابل برخی از عوامل آلرژی زا مقوام شوید. برای تقویت سیستم ایمنی روی لینک زیر کلیک کنید:
رژیم غذایی درمان آسم
از غذاهای آلرژی‌زا دوری کنید. به خاطر داشته باشید که آسم نوعی آلرژی است. غذاهای غنی از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان استفاده کنید. میوه‌های ترش مانند لیموترش غنی از ویتامین C هستند. از گیاهان دارویی نیز می‌توانید استفاده کنید. این غذاها جلوی ورود و رشد باکتری و قارچ و تکثیر ویروس را در ریه‌ها می‌گیرند. این میکروب‌ها می‌توانند آسم ایجاد کنند. هر دم‌نوش ضدالتهاب مانند شیرین‌بیان و آویشن مانند داروهای کورتیکواستروئید کمک‌کننده هستند.
دانلود کامل این مقاله: ۵ خط درمان آسم
در پایان از شما خواهشندم که در قسمت نظرات سوالات خود را مطرح کنید و بدون جواب گرفتن سوالات خود از این مقاله نگذرید. ما به‌دقت می‌خوانیم و پاسخ می‌دهیم.
مطلب خوبی بود